Na de lange sluiting van musea is het een verademing daar weer naar binnen te mogen. En ook belangrijk: er zijn tentoonstellingen, die anders blijvend jou neus voorbij zouden zijn gegaan. De Slavernijtentoonstelling in het Rijksmuseum is zeker de moeite waard om te gaan bezichtigen. En het Rijksmuseum heeft nog een extra lokkertje rond het schilderij De Nachtwacht van Rembrandt.

Om bij de laatste te beginnen:

Toen Rembrandt de Nachtwacht schilderde heeft hij een vlakverdeling gemaakt op basis van de beschikbare ruimte waar het doek zou komen te hangen. Toen het schilderij later op een andere plek werd opgehangen, was er niet genoeg ruimte en werd het doek in de hoogte en aan de zijkanten ingekort. Weg vlakverdeling.....

Foto's maken kon toen nog niet, maar gelukkig was er een kopie gemaakt door Gerrit Lundens. Dit schilderij hangt tijdelijk in het Rijksmuseum. Met behulp van deze kopie heeft een computer de maten van de doeken van Rembrandt en Lundens nagerekend en is er een soort computerprint met Rembrandt-achtige penseelstreken uitgerold voor de ontbrekende stukken. De grote Rembrandt is uit zijn lijst gehaald en langs het doek zijn de repen  geprint schilderij langs het doek vast gemaakt.

Op het kleine schilderij vind ik zelf de herwonnen ruimtelijkheid beter te beleven dan op het nu gecorrigeerde doek van de Nachtwacht.

Over 3 maanden wordt het doek van de Nachtwacht opnieuw in zijn eigen kleinere lijst gezet, en kleurt Rembrandt weer binnen de lijntjes. Het schilderij van Gerrit Lundens gaat terug naar Engeland.

Het kan je niet ontgaan zijn:

Het slavernijverleden en de rol die de Nederlanders daar in gespeeld hebben, krijgen de volle aandacht. Ook het Rijksmuseum is haar voorraad aan materialen over de geschiedenis ingedoken. In een prachtig opgebouwde tentoonstelling krijg je een duidelijke indruk van het reilen en zeilen rond de slavenhandel en het te werk stellen van slaven. Het is een zorgvuldig opgezette, beeldende en ook vanuit geschreven teksten van vroeger vertelde geschiedenis. Hoe je ook over de slavernijdiscussie denkt, de tentoonstelling is de moeite van het bezoeken waard.

Ze wisten niet waar ze heengingen,

maar ze wisten wel waar ze vandaan kwamen.

Vandaag de dag weten ze nog steeds niet waar ze naar toegaan,

en zijn ze vergeten waar ze vandaan komen.

 Romuowald Hazoume.

Hier zie je het begin van de tentoonstelling. Alhoewel slavernij tegenwoordig verboden is, de wereld kent veel vormen van arbeid die dicht aanleunen tegen de officieel beschreven slavernij. Jonge mensen die jerrycans met olie vullen en de olie naar elders dragen voor een schijntje. Gevaarlijk en ongezond werk. Daarom liggen hier de jerrycans als symbool voor de mensen die in slavernij hebben geleefd of in feite nog steeds leven.

Kunst maakt je bewust van de wereld om je heen. Beelden zeggen vaak meer dan woorden, zoals hier het verhaal van uitbuiting wordt verteld, uitgebeeld in een serie voorwerpen. Als je de tentoonstelling bezoekt, kom je ook een serie tekeningen tegen van plantages en huisvesting van de beheerders. Op geen één tekening was een slaaf

Dit zijn de huwelijksportretten van Maerten Soolmans en Oopjen Coppit uit 1634. Zij bracht een plantage als eigendom in bij het huwelijk.  Heb jij die portretten ook bezocht, voor de aanvang van Covid?

Ik ben  wezen kijken, toen duidelijk werd dat deze portretten eerst 5 jaar in Nederland zouden hangen in het Rijksmuseum en daarna 5 jaar in het Louvre. Ik zag ze weer terug, maar nu gerelateerd aan het slavernijverleden van Nederland. Het gaf voor mij een extra lading aan dit beeld van pracht en praal, gestoken in de eenvoud van de zwarte kleding.

Zo had ook Rembrandt indirect met de plantages te maken.

Hij schilderde deze portretten en werd o.a. betaald met de opbrengsten die van de plantages naar Nederland vloeiden.